KLUCZOWE WNIOSKI

Krytyczne myślenie można zdefiniować jako „ocenę informacji i argumentów w celu
formułowania racjonalnych wniosków i znajdowania nowatorskich rozwiązań”. Ocena
wiarygodności informacji w internecie jest jego przykładem.
▸ Krytyczne myślenie staje się coraz ważniejsze na rynku pracy, w życiu społecznym i osobistym,
m.in. jako kluczowy środek przeciwdziałający dezinformacji.
▸ Krytyczne myślenie jest składnikiem wszystkich kompetencji kluczowych i powinno być
rozwijane w ramach wielu przedmiotów szkolnych, począwszy od szkoły podstawowej.
▸ Dla każdego przedmiotu krytyczne myślenie przybiera specyficzną postać, opiera się na wiedzy
dziedzinowej, a przenoszenie umiejętności i nawyku krytycznego myślenia między dziedzinami
wymaga świadomego uczenia.
▸ W Polsce odnotowano najniższy spośród badanych krajów odsetek uczniów deklarujących, że
w szkole poruszano temat oceny jakości informacji w internecie.
▸ Niecała jedna trzecia polskich piętnastolatków osiąga w badaniu PISA rezultat wskazujący na
umiejętność krytycznego myślenia (najczęściej uczniowie liceów ogólnokształcących, najrzadziej –
szkół branżowych). Uczniowie z większości innych krajów nie osiągają lepszych wyników.
▸ Nauczanie krytycznego myślenia jest skuteczniejsze, gdy uczniom przedstawia się reguły
krytycznego myślenia i stosuje się odpowiednie techniki dydaktyczne (np. dialog, odgrywanie
ról, pracę w małych grupach, metodę projektu, uczenie przez dociekanie, omawianie
realistycznych problemów). Kluczowe jest zapewnienie uczniowi autonomii w uczeniu się
i bezpiecznego środowiska pozwalającego na aktywność.
▸ Zmniejszeniu podatności na dezinformację służy informowanie o technikach manipulacji
i nauka konkretnych strategii oceny treści.
▸ Nauczyciele, by lepiej rozwijać krytyczne myślenie uczniów, potrzebują doskonalenia
zawodowego, wsparcia metodycznego i odpowiednich materiałów edukacyjnych.
▸ Rekomendowane jest opracowywanie, tłumaczenie na język polski i upowszechnianie tego
typu materiałów z wykorzystaniem różnych dostępnych kanałów i systemu doskonalenia
zawodowego nauczycieli.
▸ Rekomendowane jest położenie odpowiedniego nacisku na krytyczne myślenie, w tym zwłaszcza
ocenę wiarygodności informacji z internetu, w podstawach programowych, m.in. poprzez: • uwzględnienie tych zagadnień w ramach wymagań szczegółowych poszczególnych
przedmiotów i zapewnienie jawnego, bezpośredniego rozwijania krytycznego myślenia, • formułowanie efektów uczenia się również w sposób zakładający dyskusję i wiele
możliwych sposobów rozwiązania problemu oraz • rekomendowanie metod nauczania skutecznie rozwijających krytyczne myślenie
i pozostawienie na nie czasu dzięki unikaniu nadmiaru wymagań szczegółowych.
▸ Rekomendowane jest wsparcie finansowe programów rozwijania krytycznego myślenia
w regionalnych programach EFS+.
▸ Szczególna uwaga powinna być poświęcona kształtowaniu krytycznego myślenia i ocenie
wiarygodności informacji wśród uczniów szkół branżowych.